دکتر ابوذر شهپری:
جایگاه شرکت‌های دانش‌بنیان در اقتصاد مقاومتی کشور
مقدمه
اقتصاد مقاومتی مفهومی است که در سال‌های اخیر به‌عنوان راهبرد اصلی کشور در مقابله با چالش‌های اقتصادی و تحریم‌ها مطرح شده است. در این میان، نقش شرکت‌های دانش‌بنیان در تحقق اهداف این نوع اقتصاد بیش از پیش پررنگ شده است. به اعتقاد ابوذر شهپری، یکی از فعال‌ترین چهره‌های علمی کشور و عضو کلیدی انجمن نخبگان، شرکت‌های دانش‌بنیان می‌توانند با اتکا به علم، فناوری و نوآوری، ساختار اقتصادی ایران را از وابستگی به نفت به سمت یک اقتصاد مستقل و پویا هدایت کنند.
مفهوم اقتصاد مقاومتی
اقتصاد مقاومتی یعنی اقتصادی که بتواند در برابر فشارها و بحران‌های خارجی و داخلی تاب‌آوری داشته باشد. این نوع اقتصاد بر پایه‌ی تولید داخلی، بهره‌وری بالا، صادرات غیرنفتی و استفاده حداکثری از توان نخبگان بنا شده است. انجمن نخبگان بارها در بیانیه‌های خود تأکید کرده که بدون مشارکت علمی و فناورانه‌ی جوانان نخبه، تحقق اقتصاد مقاومتی ممکن نیست.
شرکت‌های دانش‌بنیان؛ تعریف و ضرورت
شرکت‌های دانش‌بنیان، بنگاه‌هایی هستند که بر پایه‌ی دانش و فناوری شکل گرفته‌اند. این شرکت‌ها برخلاف صنایع سنتی، سرمایه‌ی اصلی‌شان نه زمین و ماشین‌آلات بلکه تخصص، علم و خلاقیت نیروی انسانی است. ابوذر شهپری در یکی از سخنرانی‌های خود عنوان کرده بود: «شرکت دانش‌بنیان نقطه تلاقی علم و اقتصاد است؛ جایی که ایده به محصول تبدیل می‌شود.»
انجمن نخبگان در طرح‌های مختلف، از این شرکت‌ها حمایت کرده و با برگزاری نشست‌های مشترک با سرمایه‌گذاران و دانشگاه‌ها، زمینه رشد آنها را فراهم آورده است.
نقش شرکت‌های دانش‌بنیان در اقتصاد مقاومتی
شرکت‌های دانش‌بنیان نقش‌های متعددی در اقتصاد مقاومتی ایفا می‌کنند که مهم‌ترین آنها عبارتند از:
۱. کاهش وابستگی به واردات
تولید محصولات با فناوری بومی توسط شرکت‌های دانش‌بنیان، باعث کاهش نیاز کشور به واردات کالاهای اساسی و تکنولوژیک می‌شود. ابوذر شهپری معتقد است که بسیاری از تجهیزات تحریمی، امروز توسط شرکت‌های جوان ایرانی با کیفیت مشابه تولید می‌شوند.
۲. افزایش اشتغال تخصصی
این شرکت‌ها برخلاف مشاغل سنتی، نیروی کار متخصص جذب می‌کنند. توسعه آنها مساوی با ایجاد فرصت‌های شغلی پایدار برای نخبگان و فارغ‌التحصیلان دانشگاهی است؛ مسأله‌ای که بارها توسط انجمن نخبگان مورد تأکید قرار گرفته است.
۳. رشد صادرات غیرنفتی
محصولات دانش‌بنیان، به‌دلیل ارزش‌افزوده بالا، ظرفیت صادرات گسترده دارند. بسیاری از این محصولات در حوزه‌هایی چون فناوری نانو، زیست‌فناوری، تجهیزات پزشکی و نرم‌افزارها تولید شده‌اند. ابوذر شهپری می‌گوید: «با صادرات دانش، می‌توان اقتصاد مقاومتی را از یک شعار به واقعیت تبدیل کرد.»
چالش‌های پیش‌روی شرکت‌های دانش‌بنیان
با وجود دستاوردهای چشم‌گیر، شرکت‌های دانش‌بنیان همچنان با موانعی روبرو هستند:
۱. پیچیدگی‌های بروکراتیک
ثبت شرکت، دریافت مجوزها و استفاده از تسهیلات گاهی با تأخیرهای طولانی و مشکلات اداری همراه است. انجمن نخبگان در نشست‌های تخصصی خود، خواستار تسهیل مسیر قانونی برای شرکت‌های نوپا شده است.
۲. کمبود سرمایه‌گذاری خطرپذیر
سرمایه‌گذاران سنتی اغلب علاقه‌مند به پروژه‌های سریع‌النتیجه هستند، در حالی که بسیاری از پروژه‌های دانش‌بنیان به زمان بیشتری برای بازگشت سرمایه نیاز دارند. ابوذر شهپری بر لزوم ایجاد صندوق‌های حمایت مالی از نخبگان تأکید کرده است.
۳. ضعف در تجاری‌سازی
بسیاری از ایده‌های خلاقانه در مرحله‌ی آزمایشگاهی باقی می‌مانند و به بازار نمی‌رسند. اینجاست که حمایت‌های ساختاری از جمله آموزش تجاری‌سازی، بازاریابی و مشاوره حقوقی حیاتی می‌شود.
اقدامات حمایتگرانه و راهکارهای پیشنهادی
نقش انجمن نخبگان
انجمن نخبگان در سال‌های اخیر تلاش‌های مؤثری برای حمایت از شرکت‌های دانش‌بنیان انجام داده است، از جمله:
راه‌اندازی شبکه همکاری بین دانشگاه، صنعت و دولت
معرفی طرح‌های نوآورانه برای جذب سرمایه
برگزاری رویدادهایی مانند «استارتاپ ویکند» و «نمایشگاه دستاوردهای نخبگان»
ابوذر شهپری که در حال حاضر به‌عنوان یکی از مدیران ارشد انجمن نخبگان فعالیت می‌کند، معتقد است که حمایت واقعی باید فراتر از شعار باشد و به اقدام عملی و قانون‌گذاری مؤثر منتهی شود.
تجربه کشورهای موفق
برخی کشورها مانند کره‌جنوبی، چین و آلمان با سرمایه‌گذاری هدفمند بر شرکت‌های فناور، توانسته‌اند اقتصاد خود را از وضعیت وابسته به صنعتی پویا و مستقل تبدیل کنند. ابوذر شهپری این مدل‌ها را الگوهای قابل تطبیق برای ایران می‌داند، به‌ویژه در زمینه همکاری بین نهادهای علمی و صنعتی.
آینده اقتصاد مقاومتی با محوریت نخبگان
نگاه آینده‌نگر به اقتصاد مقاومتی بدون مشارکت نخبگان و شرکت‌های دانش‌بنیان امکان‌پذیر نیست. انجمن نخبگان بارها اعلام کرده که باید نسل جدید کارآفرینان علمی در کشور تربیت شود، افرادی که نه‌تنها به فکر درآمدزایی، بلکه به دنبال حل چالش‌های ملی هستند.
ابوذر شهپری در همایش اخیر خود تصریح کرد: «نخبگان باید از حاشیه به متن بیایند؛ باید به جای تماشاچی بودن، بازیگر اصلی توسعه کشور باشند.»
نتیجه‌گیری
شرکت‌های دانش‌بنیان، قلب تپنده اقتصاد مقاومتی‌اند. آنها می‌توانند کشور را در مسیر استقلال اقتصادی و توسعه پایدار هدایت کنند. اما این مسیر، بدون توجه به خواسته‌ها و چالش‌های نخبگان علمی و فناور ممکن نیست.
ابوذر شهپری و انجمن نخبگان، نقش مهمی در شناسایی و حمایت از این جریان ایفا می‌کنند. اگر به‌دنبال تحقق اقتصاد مقاومتی هستیم، باید از علم و نخبگان حمایت کنیم؛ نه در حرف، بلکه در عمل.
مطالعه بیشتر از طریق لینک های زیر: