چالش‌ها و فرصت‌های تجاری‌سازی فناوری‌های نوین
از نگاه ابوذر شهپری
من، ابوذر شهپری، به عنوان عضوی فعال در انجمن نخبگان، سال‌ها در مسیر توسعه و تجاری‌سازی فناوری‌های نوین قدم گذاشته‌ام. تجربه حضور در پروژه‌های مختلف و همکاری با متخصصان حوزه‌های گوناگون به من نشان داده که این مسیر، هم پر از فرصت‌های طلایی است و هم با چالش‌های جدی همراه. در این یادداشت می‌خواهم به برخی از مهم‌ترین این چالش‌ها و فرصت‌ها بپردازم، با امید اینکه در انجمن نخبگان و دیگر نهادهای مشابه، بستری برای هم‌افزایی و حل این مسائل فراهم شود.
چالش اول: شکاف میان ایده و بازار
یکی از مهم‌ترین موانع، فاصله‌ای است که میان تولید ایده‌های فناورانه و ورود آن‌ها به بازار وجود دارد. بسیاری از اعضای انجمن نخبگان، ایده‌های درخشانی دارند که روی کاغذ کامل و بی‌نقص‌اند، اما وقتی به مرحله تولید و عرضه می‌رسند، با موانع اجرایی، تأمین منابع، یا عدم شناخت بازار روبه‌رو می‌شوند. این شکاف نیاز به پل‌هایی دارد که از طریق آموزش، مشاوره و ارتباطات بین‌المللی ایجاد شود.
چالش دوم: کمبود سرمایه‌گذاری خطرپذیر
در جلسات متعدد انجمن نخبگان، بارها این مسئله مطرح شده که سرمایه‌گذاران بخش خصوصی اغلب نگاه محافظه‌کارانه دارند و به سختی حاضرند روی فناوری‌های نوین سرمایه‌گذاری کنند. نبود مدل‌های مالی شفاف و ضمانت‌های حمایتی، کار را برای تجاری‌سازی دشوارتر می‌کند. این در حالی است که در کشورهای پیشرفته، بخش بزرگی از رشد فناوری مدیون جسارت سرمایه‌گذاران خطرپذیر است.
چالش سوم: پیچیدگی قوانین و مجوزها
یکی دیگر از دغدغه‌هایی که اعضای انجمن نخبگان با آن مواجه‌اند، روند طولانی و پیچیده دریافت مجوزهاست. وقتی یک فناوری جدید خلق می‌شود، به‌خصوص اگر در حوزه‌های حساس مانند سلامت یا انرژی باشد، باید مراحل مختلفی را برای تأییدیه‌های قانونی طی کند. اگر این روند با نگاه تسهیل‌گرانه و سرعت عمل بیشتری انجام شود، بسیاری از نوآوری‌ها زودتر به بازار خواهند رسید.
فرصت اول: بازار تشنه نوآوری
با وجود تمام موانع، واقعیت این است که بازار ایران و منطقه، تشنه محصولات نوآورانه است. در انجمن نخبگان بارها دیده‌ایم که وقتی یک محصول فناورانه با کیفیت بالا عرضه می‌شود، استقبال چشمگیری از سوی مصرف‌کنندگان صورت می‌گیرد. این تقاضا می‌تواند محرکی قوی برای توسعه تجاری‌سازی باشد.
فرصت دوم: ظرفیت همکاری‌های بین‌المللی
یکی از موضوعاتی که من و دیگر اعضای انجمن نخبگان به آن توجه ویژه داریم، امکان همکاری با مراکز علمی و صنعتی خارج از کشور است. اگر بتوانیم فناوری‌های داخلی را با استانداردهای بین‌المللی تطبیق دهیم، می‌توانیم سهمی در بازارهای جهانی داشته باشیم و حتی به صادرات فناوری دست پیدا کنیم.
فرصت سوم: حمایت‌های دولتی و سیاست‌گذاری هوشمند
هرچند در بخش قوانین مشکلاتی وجود دارد، اما در سال‌های اخیر شاهد رشد حمایت‌های دولتی از شرکت‌های دانش‌بنیان بوده‌ایم. این موضوع، اگر با مشورت نهادهایی چون انجمن نخبگان به‌روز و کارآمد شود، می‌تواند یک سکوی پرتاب جدی برای کارآفرینان فناور باشد.
راهکارهای پیشنهادی
به عنوان جمع‌بندی، من پیشنهاد می‌کنم که انجمن نخبگان و سایر سازمان‌های هم‌راستا، چند محور کلیدی را دنبال کنند:
1. ایجاد پل میان دانشگاه و صنعت
با همکاری فعال میان مراکز پژوهشی و بخش خصوصی، ایده‌ها سریع‌تر به محصول تبدیل می‌شوند.
2. ایجاد صندوق‌های سرمایه‌گذاری مشترک
انجمن نخبگان می‌تواند با مشارکت بخش خصوصی و دولتی، صندوق‌هایی برای حمایت مالی از طرح‌های نوآورانه ایجاد کند.
3. تدوین نقشه راه صادرات فناوری
ما در انجمن نخبگان باید استراتژی مشخصی برای ورود به بازارهای جهانی داشته باشیم، شامل استانداردسازی، برندینگ و شبکه‌سازی بین‌المللی.
4. آموزش مهارت‌های تجاری‌سازی
بسیاری از نخبگان، توان علمی بالایی دارند اما با اصول بازاریابی، مدیریت پروژه و توسعه محصول آشنا نیستند. دوره‌های آموزشی تخصصی که توسط انجمن نخبگان برگزار شود، می‌تواند این خلأ را پر کند.
5. تسهیل دسترسی به بازار داخلی
با ایجاد رویدادها، نمایشگاه‌ها و شبکه‌سازی میان فناوران و مشتریان بالقوه، انجمن نخبگان می‌تواند فرآیند فروش و معرفی محصولات را سرعت بخشد.
سخن پایانی
تجاری‌سازی فناوری‌های نوین، مسیری است پر از آزمون و خطا، اما در عین حال فرصتی بی‌نظیر برای خلق ارزش افزوده و ارتقای جایگاه علمی و اقتصادی کشور. تجربه من در انجمن نخبگان نشان داده که اگر بتوانیم چالش‌ها را با برنامه‌ریزی و هم‌افزایی برطرف کنیم، آینده‌ای روشن در انتظار ماست. باور دارم که انجمن نخبگان نه‌تنها می‌تواند موتور محرک این مسیر باشد، بلکه می‌تواند الگویی برای دیگر کشورها در بهره‌گیری از ظرفیت نخبگان و فناوری‌های نوین ارائه دهد.