به قلم: دکتر مهدي لطفي – عضو شورای راهبردی انجمن مدیران مراکز دانش‌بنیان و نخبگان کشور
در دنیای امروز، که فناوری و نوآوری نقش اصلی در توسعه اقتصادی و صنعتی کشورها ایفا می‌کنند، شناسايي و بهره‌گيري از نخبگان به‌عنوان موتور محرکه پیشرفت، اهميتی دوچندان یافته است. صنعت ساختمان، به‌عنوان یکی از صنایع زیربنایی که سهم قابل توجهی در اقتصاد ملی دارد، نیز از این قاعده مستثنی نیست. در این مسیر، شرکت‌های دانش‌بنیان به‌عنوان بسترهای عملیاتی کردن ایده‌های نوآورانه، می‌توانند تحولی بزرگ در بهبود کیفیت، افزایش بهره‌وری و کاهش هزینه‌های ساخت‌وساز ایجاد کنند.
اهميت شناسايي نخبگان در صنعت ساختمان
نخبگان، افراد یا گروه‌هایی هستند که دارای توانایی‌های ویژه در خلق ایده‌های جدید، حل مسائل پیچیده، و ارائه راهکارهای نوآورانه هستند. در صنعت ساختمان، نخبگان می‌توانند در حوزه‌های مختلفی مانند طراحی معماری، مهندسی سازه، فناوری‌های نوین ساخت، مصالح جدید، بهینه‌سازی انرژی، مدیریت پروژه و … نقش‌آفرینی کنند.
شناسايي این نخبگان و فراهم کردن بستر مناسب برای فعالیت آن‌ها، می‌تواند منجر به:
ارتقای بهره‌وری و کاهش هدررفت منابع
افزایش کیفیت پروژه‌های ساختمانی
توسعه فناوری‌های سبز و سازگار با محیط‌زیست
افزایش ایمنی و پایداری سازه‌ها
ایجاد فرصت‌های شغلی تخصصی و توسعه سرمایه انسانی
نقش شرکت‌های دانش‌بنیان در توانمندسازی نخبگان
شرکت‌های دانش‌بنیان، محیطی پویا برای نخبگان فراهم می‌کنند تا ایده‌های خود را به محصول یا خدمات قابل ارائه در بازار تبدیل کنند. این شرکت‌ها به‌دلیل ساختار منعطف و وابستگی به دانش و فناوری‌های نوین، می‌توانند به‌سرعت به تغییرات بازار و نیازهای جدید پاسخ دهند.
مهم‌ترین نقش‌های شرکت‌های دانش‌بنیان در صنعت ساختمان عبارت‌اند از:
توسعه فناوری‌های نوین: تولید مصالح ساختمانی هوشمند، سیستم‌های پیشرفته مدیریت ساختمان (BMS)، فناوری‌های ساخت سریع (3D Printing) و …
کاربردی کردن ایده‌های خلاقانه: تبدیل پژوهش‌های دانشگاهی به راهکارهای عملی و قابل پیاده‌سازی در پروژه‌های عمرانی.
ایجاد شبکه‌های همکاری: پیوند میان دانشگاه‌ها، مراکز تحقیقاتی و صنعت برای تسهیل تبادل دانش و تجربیات.
افزایش رقابت‌پذیری در بازار: از طریق بهبود کیفیت محصولات و خدمات و کاهش هزینه‌های تولید.
راهبردهای مؤثر برای شناسايي و حمايت از نخبگان
برای بهره‌برداری حداکثری از ظرفیت نخبگان در صنعت ساختمان، نیازمند تدوین و اجرای راهبردهای جامع هستیم:
ایجاد بانک اطلاعاتی نخبگان: تشکیل پایگاه داده‌ای جامع از متخصصان، پژوهشگران و کارآفرینان برتر در حوزه‌های مختلف صنعت ساختمان.
برگزاری مسابقات و جشنواره‌های علمی-فناوری: این رویدادها زمینه‌ای برای شناسایی استعدادهای برتر و ارائه دستاوردهای نوآورانه فراهم می‌کند.
حمایت مالی و معنوی از شرکت‌های دانش‌بنیان: ارائه تسهیلات مالی، معافیت‌های مالیاتی، و حمایت‌های حقوقی به شرکت‌هایی که بر پایه دانش و فناوری فعالیت می‌کنند.
توسعه مراکز رشد و پارک‌های علم و فناوری: این مراکز می‌توانند محیطی مناسب برای پرورش و تجاری‌سازی ایده‌های نخبگان فراهم آورند.
ایجاد نظام مشوق‌های هدفمند: اعطای جوایز ملی، گرنت‌های پژوهشی، و فرصت‌های آموزشی برای نخبه‌ها و تیم‌های فناور.
ایجاد پل ارتباطی مؤثر بین صنعت و دانشگاه: تشویق همکاری‌های تحقیقاتی مشترک میان مراکز علمی و شرکت‌های فعال در حوزه ساخت‌وساز.
چالش‌ها و موانع پيش روی نخبگان و شرکت‌های دانش‌بنيان
علی‌رغم ظرفیت‌های بالقوه فراوان، چالش‌هایی نیز بر سر راه توسعه فعالیت‌های دانش‌بنیان در صنعت ساختمان وجود دارد، از جمله:
مقاومت در برابر تغییرات فناوری در صنایع سنتی و عدم پذیرش سریع نوآوری‌ها.
کمبود منابع مالی و حمایتی برای تجاری‌سازی ایده‌های نوین.
فقدان نظام جامع مالکیت فکری که بتواند از دستاوردهای نخبگان به‌طور مؤثر حمایت کند.
عدم وجود زیرساخت‌های مناسب برای تحقیق و توسعه در برخی مناطق کشور.
جمع‌بندی و نتيجه‌گيری
شناسايي و حمایت از نخبگان در صنعت ساختمان، نه تنها یک ضرورت برای پیشرفت این صنعت است، بلکه می‌تواند به‌عنوان موتور محرک توسعه اقتصادی کشور نیز عمل کند. شرکت‌های دانش‌بنیان، با فراهم آوردن بستری مناسب برای نخبگان، می‌توانند نقش کلیدی در ارتقای فناوری‌های نوین و تحقق اهداف توسعه پایدار ایفا کنند.
در نهایت، لازمه موفقیت در این مسیر، همکاری همه‌جانبه بین دولت، بخش خصوصی، دانشگاه‌ها و نخبگان است تا بتوانیم صنعتی پویا، هوشمند و پیشرو را در کشور پایه‌گذاری کنیم.